Калега вярнуўся пасля тыднёвага падарожжа па Крыме.

Кажа, што беларусаў там любяць усе: "бендэраўцы", татары, расійскія ватнікі і антыімперскія ліберальныя чэхаўскія інтэлігенты. У кожнага ёсць свой міф пра беларусаў.

На гэтым можна зарабляць някепскія грошы.

Пакуль зарабляюць іншыя (прыклад на далучаным фота)

Ваўкавыскі інжынер Мікалай Быхаўцаў напісаў кнігу пра паўстанне 1863-1864 гадоў у Ваўкавыскім павеце. Аўтар не прафесійны гісторык, гісторыя гэта яго хобі. Але язык не паварочваецца назваць гэтую кнігу аматарскай. На больш як 300 старонках выкладзены аналіз сотняў архіўных дакументаў. Кніга напісаная для чалавека, простай мовай. І для мяне, як аматара гістарычнай літаратуры, гэта першае сведчанне бездакорнасці працы аўтара. Быхаўцаў займальна распавядае, глядзіць на паўстанне з розных бакоў і не збіваецца ў банальную прапаганду. І не важна, што кніга апісвае падзеі паўстання толькі ў адным павеце. Гэта, акурат, чарговы прыклад таго, што цікавым культурніцкім з’явам у сённяшняй беларускай правінцыі маглі б пазайздросціць і мэтры з вялікіх гарадоў.

Мне вельмі спадабалася, як Быхаўцаў распраўляецца з міфамі. Насуперак закасцянелай думцы пра сонных і цёмных насельнікаў беларускіх земляў у Расейскай імперыі, аўтар любіць здзівіць чытача.

Вось вы кажаце... БНФаўцы, бнфаўцы, зрабілі з мовы палітыку, а трэба было паступова, не спяшацца.

Дык вось, калі 57 гадоў таму (Пазняку тады было 13 гадоў) рэдактар газеты “Літаратура і мастацтва” перадаў у друк нататку студэнта аддзялення журналістыкі БДУ імя У. І. Леніна Барыса Сачанкі, то ён і думаць не мог чым гэта можа скончыцца для рэдакцыі і яго асабіста. Вось два бяскрыўдныя абзацы той нататкі:

“Шанаваць родную мову

Каб наша беларуская мова ўвайшла ў паўсядзённы быт усіх слаёў насельніцтва, думаецца, што першым практычным крокам да гэтага павінна быць увядзенне выкладання ва ўсіх навучальных установах рэспублікі на беларускай мове.

Вядома, вывучэнню рускай мовы ў нас павінна надавацца і надалей самая сур’ёзная ўвага, бо гэта мова зносін паміж усімі нацыянальнасцямі ў нашай краіне, мова, на якой надрукаваны найвялікшыя дасягненні чалавечага розуму. Але ж беларуская мова не павінна адыходзіць на другі план”.

У падтрымку гэтага артыкулу ў рэдакцыю напісалі лісты сотні людзей. Яны распавялі, што робіцца па выкараненню роднай мовы з ужытку. Рэдактара газеты М. Ткачова вызвалілі ад пасады. Былі звольненыя і тыя, хто рыхтаваў артыкул. Супраць тых, хто напісаў лісты ў рэдакцыю ў падтрымку допісу Сачанкі, былі заведзены “справы”. Як узгадваў у сваім дзённіку сам аўтар: “Многія ні ў чым не вінаватыя людзі, асабліва студэнты, апынуліся ў самых розных месцах за межамі Беларусі". Барыса Сачанку ўратавала толькі тое, што ён трапіў на асабісты прыём да першага сакратар ЦК КПБ Кірылы Мазурава.

А яшчэ гэтая гісторыя добра ілюструе “спакойную Беларусію, дзе не было патрэбы ў рэпрэсіях, бо ніхто не высоваўся”.