Кіно і Немцы (Рут Уолер, Рут Уольлер, Рут Уоллер, Ruth Waller)






А на лячэньне Вас сама Рут Уолер уладкавала?
Аці-ж я яе ведала? Мама рупілася, а дзе вадзілі-каму паказвалі - Бог бацька! Так, каб асабіста - ня памятаю. Гэна потым ужо мама прыводзіла на яе магілу й казала, тут, маўляў, ляжыць пахаваная твая выратавальніца.
А гісторыю пра хлопчыкоў, якія тапіліся, распавядала?
Як Рут палезла ў возера іх ратаваць, пасьля захварэла - запаленьне лёккіх, мэнінгіт - і памёрла? Не, пра гэнае ўжо я нашмат пазьней даведалася, тады пра тое не казалі)
Тэд і Рут. Кадры пасьляваеннай кінакронікі.
Раскажэце, калі ласка, пра лячэньне.
Санатор быў у Астрашыцкім Гарадку, яшчэ царскі, напэўно. Туды хворых дзяцей зьвязьлі. 5-разовае сілкаваньне, клапатлівы пэрсонал, гулялі ў лесе, у вялікай залі сьпявалі песьні. Пад канец у мяне адкрылася яшчэ й сьвінка, і ўсіх пакінулі ў карантыне. Сястра ля мяне і дзень, і ноч дзяжурыла. Усе былі радыя.)
Што там больш за ўсё ўразіла?
А ўсё было смачнае) Есьці ўжо ніколі болей не хацелася. Памятаю малако й рыбны тлушч, узвары з сухой садавіны, ігруш, рызынак, чарнасьліву. Самае галоўнае - штодня давалі вялікую шклянку чакаляднага напою. На гэнае забыцца ніяк не выпадае - такая смаката) І яшчэ я там упершыню пакаштавала жоўтыя й памаранчавыя фрукты. Пра тое, што гэна былі апэльсыны й мандарыны, я даведалася значна пазьней)
Лошыцкі маёнток. Кадры пасьляваеннай кінакронікі.
А амэрыканскую дапамогу Вы атрымлівалі?
А хіба ГЭНАЯ была не амэрыканская?) Усе ведалі, што ў нас у крамах нічога свайго няма, апроч хлеба, карамелек ды, можа, бачкавых селядцоў, ды й наконт таго вялікі сумніў маю.
Аці было ўвогуле што ў тых крамах?
А, ці ведаеце, былі такія крамы, "ліцерныя" называліся? - Мы туды бегалі "пазырыць". Там было ЎСЁ. Толькі нас задтуль выганялі. Дома ў нас такога не бывала.
З амерыканскай дапамогі сям'і Тамары Хведараўне больш за ўсё запомніліся вялікія кардонныя скрынкі, хутчэй за ўсё, "рацыёны", зь невялікімі, мабыць, парцыённымі, упакоўкамі; у слойках большага памеру - мясныя кансервы, мяккія, хутчэй за ўсё, сьвіныя; гароднінныя кансервы ў высокіх банках - нешта "нязвычнае й нясмачнае" кшталту спаржы (Пані Тамара чамусьці лічыць, што гэна былі нейкія зялёныя несалодкія бананы); лярд і цёмнае масла, хутчэй за ўсё, арахісавае. Як дзіця, яна запомніла больш прысмакі: вялікую плітку чакаляды, згушчанае малако, фруктовае павідла альбо джэм у рожных невялічкіх пакункох, печыва-галеты; а таксама маркізэтавую дзявочую сукеначку й сьветлыя адкрытыя пантофлі на невысокім абцасе. Сыр, рыбныя вырабы й кансервы, бабы і гарох, садавіна-гароднінныя сокі, крупы розныя, какава- і кава-бабы, чай, фруктовы парашок, сырная паста, масла,сухое малако, цёплая вопратка - гэнае, відаць, да іхняе сям'і не даходзіла.
Дзейнасьць ЮННРА. Кадры пасьляваеннай кінакронікі.
Партызанская даведка: Пасьля вайны Беларусь сталася адной з краінаў-заснавальніц ААН і атрымала магчымасьць дапамогі ад спэцыялізаванай установы ААН — Адміністрацыі Арганізацыі Аб'яднаных Нацыяў па аказаньні дапамогі й аднаўленьні (ЮННРА). Асноўнай задачай ЮННРА зьяўлялася пастаўка прадуктаў харчаваньня, прамысловага, сельскагаспадарчага абсталяваньня, мэдыкамэнтоў, адзеньня краінам, вызначаным ААН. У лік такіх краін трапіла й БССР.
Улічваючы вельмі цяжкае эканамічнае становішча Беларусі пасля вайны, і было прынятае рашэньне аб аказаньні ёй дапамогі. У сьнежні 1945-га ў Вашынгтоне было падпісанае Пагадненьне паміж ЮННРА й Урадам БССР аб пастаўках неабходных Беларусі тавароў, абсталяваньня на суму 61 млн. амэрыканскіх дáлероў, якія мусілі паступаць і паступалі ў рэспубліку на працягу 1945-1946 гг. Гэтыя сродкі вылучаліся на абнаўленьне гаспадаркі, забеспячэньне насельніцтва самымі неабходнымі сродкамі існаваньня: ежай, адзеньнем, абутком, лекамі і г.д.
Гэная падтрымка беларускаму народу была надзвычай неабходная. Савет рэспублікі выказаў падзяку на адрэсу ААН. Дапамога была даволі істотнай — з улікам пасьляваеннага гаротнага становішча насельніцтва. Напрыклад, толькі прадуктаў харчаваньня было завезенае звыш 100 тыс. тон. Дзейнасьць ЮННРА адразу-ж трапіла пад кантроль Бюро ЦК КПБ, якое на сваіх паседжаньнях рэгулярна абмяркоўвала колькасьць атрыманых грузоў, разьмяркоўвала іх паміж вобласьцямі й інш. Бюро тады фактычна зьяўлялася вышэйшым ворганом улады ў БССР.
Аднак гэная гуманная дзейнасьць міжнароднай супольнасьці ў дачыненьні да беларускага народу з волі партыйных алігархоў была пахаваная на доўгія гады — яе сьцерлі з памяці беларускага народу. У студзені 1946-га Бюро прымае Пастанову, у адпаведнасьці зь якой забаранялася “Адказным партыйным і савецкім работнікам у сваіх дакладох і гутарках прыводзіць будзь-якія лічбы па пастаўках ЮННРА і спасылацца на пытаньні дапамогі з боку ЮННРА”.
Калі Музэй Таталітарызму й Салідарнасьці рыхтаваў апошнюю публікацыю з цыклю "Невядомая Беларусь" пра місыю ААН у справе дапамогі й аднаўленьня (ЮННРА) - "Кіно і Немцы, ЮННРА, Рут і Лошыца / Успаміны жывой сьведкі" (
Місыя ў панскім паляцы. Фрагмэнт кронікі.
У 1946-1947, пра якія вядзецца ў нашым цыклі публікацый пра ЮННРА (бо яны больш за ўсё зьвязаныя зь дзейнасьцяй згаданай арганізацыі ў Беларусі), саветамі ва Ўкрайне быў учынены чарговы, трэйці, галадамор. Беларусы таксама галадавалі разом з украінцамі ўтрэйце, але і ў гэны раз голад на нашай тэрыторыі меў менш цяжкія наступствы. Як згадвае пані Тамара, украйнцы ехалі на дахох вагоноў, з апошніх сіл чапляліся за парэнчы. Некаторыя, маладыя ці ня вельмі, мужчыны й жанкі, гінулі проста на вачах ад голаду, траплялі пад колы, яна апісвае колькі такіх выпадкоў.
ЮННРА – ня першая амэрыканская місыя, якая аказвала дапамогу пацярпелым ад вайны й голаду беларусом. Раней ужо была АРА (Амэрыканская адміністрацыя дапамогі), сума дапамогі якой у 1920-1923 ў пераліку на кошты 2004 склала каля 80 мільёноў далероў.
Тэд і Рут Уолеры пабраліся шлюбам на вайсковай базе Макдзіл. Там і згулялі cьціплае вайсковае вясельле. Рут было тады блізу 20. Яна служыла ў жаночым корпусе Узброеных Сіл ЗША.
У 1948-ым на кінаэкраны выйшла мастацкая стужка «Пошук»
Каштоўны груз. Фрагмэнт кронікі.